İBN SİNA VE DESCARTES’TA BİLİNÇ / Consciousness in Avicenna and Descartes

Öz

Bu çalışma, İbn Sina ile Descartes’ın bilinç hakkındaki görüşlerinin karşılaştırmalı bir analizini içermektedir. İbn Sina, insani nefsin özsel niteliği olarak gördüğü primitif bilincin bilfiil; akıl vasıtasıyla ulaşılan reflektif bilincin ise bilkuvve olduğunu düşünmektedir. Descartes ise İbn Sina’nın primitif bilinç adını verdiği bilinç türünü reddetmekte ve yalnızca reflektif bilinci kabul etmektedir. O, zihin ve beden arasında keskin bir ayrım yapmakta; bilinci düşünce ile özdeşleştirmekte ve onu zihne has kılmaktadır. İbn Sina, nefsleri bedenlerinden mufarık olmadıkları halde, duyumsadıkları sürece hayvanların da bilinçli olduklarını savunmakta; Descartes ise düşünceden yoksun olmaları gerekçesiyle hayvanları bilinçsiz/mekanik robotlar mesabesinde görmektedir. Bu da bilinç için bedenden mufarık bir nefsin varlığını şart koşmayan İbn Sina’ya karşılık Descartes’ın tam tersi bir düşünceyi savunduğunu, yani bilinç için bedenin değil, yalnızca zihnin varlığını gerekli gördüğünü göstermektedir.

*****

This study includes a comparative analysis of Avicenna's and Descartes' views on consciousness. Avicenna thinks that the primitive consciousness, which he describes as the essential quality of the human soul, is actual, and the reflective consciousness, which is reached through the mind, is potential. Descartes, on the other hand, rejects the type of consciousness that Ibn Sina calls primitive consciousness and accepts only reflective consciousness. He makes a sharp distinction between mind and body; It identifies consciousness with thought and makes it specific to the mind. Avicenna argues that animals are conscious as long as they sense, even though their souls are not separate from their bodies, while Descartes regards animals as unconscious/mechanical robots on the grounds that they lack thought. This shows that Descartes, in contrast to Avicenna, who did not stipulate the existence of a disembodied soul for consciousness, advocated the opposite idea, that he considered only the existence of the mind necessary for consciousness, not the body.