HALİL B. AHMED’İN KİTÂBÜ’L-AYN’DA HADİSLE İŞTİŞHADI / Engaging al-Khalil ibn Ahmad with Hadith in Kitab al-Ayn

Öz

Halil b. Ahmed, Arap dili alanında çığır açan bir kişidir. Zor şartlarda çölde fasih Arapça konuşanları dinlemiş ve eserlerini oluşturmuştur. Çalışmalarını yaparken, diğer ilimlerden istifade ettiği gibi Hadis ilminden de faydalanmıştır. Ancak alanı dil olan bir âlimin hadislerden nasıl faydalandığını ortaya koymak önemlidir. Çünkü onun yaşadığı dönem ve hadislerle iştigali mühimdir. Bu hem yaşadığı dönemi ve yeri hem de hadise yaklaşımı göstermesi bakımından önemlidir. Ayrıca yaşadığı yerden çok fazla çıkmayan birinin hadis kaynakları nelerdir, kendinden sonrakilere nasıl etki etmiştir. Tezde, öncelikle Kitâbü’l-ayn’da tarama yaparak hadislerle istişhad noktasında deliller toplanmıştır. Halil b. Ahmed’in hadislerle iştigalinin nasıl olduğu etraflıca tespit edilmiştir. Örneklerin fazlaca olmasından dolayı örneklem metodu uygulanmıştır. Çünkü bütün rivayetleri ayrı ayrı ele almak ve değerlendirmek mümkün değildir. Anacak biz örneklem yöntemiyle incelediğimiz rivayetlerin haricindekilerin tahriçlerini dipnotlarda yaptık. Buradaki amaç hem tahrici yapmak hem de incelenen rivayetleri ve onların daha sonraki dönemde geçtiği kaynakları tespit etmektir.

*****

Al-Khalil ibn Ahmad is a groundbreaking person in the Arabic language area. In difficult conditions, he listened to fluent Arabic speakers and created his works. While doing his works, he benefited both from other sciences and hadith science. But it is important to present how a scholar in the linguistic area benefited from hadith. Because the time he lived and his dealing with hadith are important. This is important for both time and place he lived and shows his approach to hadith. Also, what are the hadith resources of a person who didn’t go out much from where he had lived, how he affected others after himself. In the thesis, first of all, evidence has been collected in engaging with hadith points by scanning Kitab al-Ayn. It has been thoroughly identified how al-Khalil ibn Ahmad engaged in hadiths. The sampling method has been applied due to a large number of samples. Because it is not possible to deal with and evaluate all the rumors separately. But we have done the expulsion except for the rumors that we analyzed by sampling method with footnotes. The aim here is both to do the expulsion and to determine the analyzed rumors and the sources they mentioned in the next period.