Mâturîdî’nin Tefsirinde İ’câz Anlayışı

Öz

İ’câzu’l-Kur’ân, Kur’ân’ın eşsiz bir kitap oluşunu ve eşsizlik yönlerini inceleyen tefsir ilmidir. Mâturîdî’nin Te’vîlâtu’l-Kur’ân adlı tefsirinde i’caz konusu incelenerek hazırlanan tezden üretilen bu makalede i’câzu’l-Kur’ân’ın kısaca genel hatları alınmış, daha sonra tefsir tarihi boyunca savunulan her bir i’câz yönü hakkında müfessirin görüşleri ortaya konmuştur. Bu çalışmaya göre Mâturîdî, Kur’ân’ın dil ve üslup, gayp haberleri, beşeriyetin ihtiyaçları karşılaması, telif, içerik ve Hz. Peygamber tarafından değiştirilememesi yönlerinden i’câzını savunur. İ’câz yönü olarak ifade etmeyip, Kur’ân’da böyle bir özellik olduğunu savunduğu, dolayısıyla yaklaştığı i’câz yönleri ise Kur’ân’ın tabiat ilimleri, Hz. Muhammed’i uyarma âyetleri oluşu, kolay ezberlenmesi, gönüllere tesiri ve sayısal i’câzıdır. Kur’ân’ın bütün ilimleri içerdiği ve fonetik yönden muciz olduğu şeklinde bazı âlimlerce savunulan i’câz yönlerine ise değinmemektedir. Bu durumda Mâturîdî’nin, Kur’ân i’câz’ını hem lafzında hem manasında gördüğü, bununla beraber manasına daha çok vurgu yaptığı sonucuna ulaşılır.